NUACHT tumadóireachta
Solas nua ar dhul chun cinn na mbástóirí
Pictiúr: P Docherty.
De réir staidéir nua a rinne taighdeoirí ón RA ar na hainmhithe in uiscí na hAlban aistríonn siorcanna go doimhneachtaí éagsúla de réir an tséasúir chomh maith leis an tráth den lá.
Tá patrúin iompraíochta an dara speiceas siorcanna is mó ar domhan ina rúndiamhair le fada an lá, ach deir na heolaithe go bhfuil sé cruthaithe acu den chéad uair go gcaitheann na siorcanna an chuid is mó de mhíonna an tsamhraidh ar dhromchla an aigéin agus go dtéann siad ag tumadh níos doimhne sa gheimhreadh.
Creideann siad go bhféadfadh siad a bheith ag iniúchadh codanna éagsúla den aigéan chun déileáil le hathruithe ar fhlúirse bia.
I dtreo dheireadh an gheimhridh agus go luath san earrach, fuarthas amach freisin go raibh siorcanna ag déanamh “tumthaí yo-yo” – aistrithe tapa arís agus arís eile idir uiscí domhain agus éadomhain. Léimfeadh roinnt de na siorcanna a ndearnadh staidéar orthu go dtí níos mó ná 1000m, agus rianaíodh dhá cheann chomh domhain le 1500m.
“Féadfaidh go bhfuil siad ag sampláil an cholúin uisce in iarrachtaí creiche a bhrath, nó ag iarraidh iad féin a athdhíriú chun críocha loingseoireachta,” a dúirt príomhúdar an staidéir an Dr Phil Doherty ó Ollscoil Exeter.
D’oibrigh a fhoireann le Scottish Natural Heritage, MarAlliance, Manx Basking Shark Watch agus Wave Action chun monatóireacht a dhéanamh ar ghluaiseachtaí 32 siorcanna a bhfuil clib satailíte orthu.
Bhailigh na clibeanna sonraí ar dhoimhneacht, ar theocht agus ar leibhéil an tsolais chomhthimpeallaigh.
“Fuair muid amach gur chaith siorcanna an chuid is mó den samhradh gar do dhromchla an uisce, ag áitiú an cúpla méadar uachtarach i rith an lae, ag bogadh síos go doimhneacht 10-25m san oíche,” a dúirt an Dr Doherty. Bhí a leithéid de “imirce ingearach droim ar ais” le feiceáil roimhe seo i mór-itheantóirí planctóin eile na siorcanna míol mór agus meigeal.
30 Meán Fómhair 2019
Dúirt an Dr Doherty gur “rinne na siorcanna a mhalairt sa gheimhreadh, ag caitheamh an chuid is mó ama idir 50 agus 250m, ach go minic níos éadomhain i rith na hoíche”. Is gnách go bhfanann planctón gar don dromchla i míonna an tsamhraidh, ach bogadh níos doimhne sa gheimhreadh.
Tá súil ag na taighdeoirí an staidéar a úsáid chun “spotaí teo doimhneachta” de ghníomhaíocht siorcanna gréine a aithint.
Meastar gur speiceas “faoi bhagairt” iad na siorcanna agus go bhfuil daonra an Atlantaigh Thoir Thuaidh “i mbaol”, agus mar sin d’fhéadfadh tuiscint a bheith acu ar a n-iompraíocht tumadóireachta agus ar an doimhneacht is fearr leo cuidiú le riosca foghabhála ag iascach tráchtála a laghdú, agus bonn eolais a chur faoi bhearta caomhnaithe.
